Medische informatie

Op internet is allerlei informatie over medische aandoeningen te vinden, maar deze is niet altijd even correct. Uiteraard kan u altijd bij uw huisarts terecht om deze informatie te bespreken. Wilt u zelf iets opzoeken over bepaalde aandoeningen of tips over hoe u zelf kleine problemen kan aanpakken, dan kan u hier duidelijke en juiste informatie vinden:

• De site van het Belgische centrum voor evidence-based medicine (Cebam): http://www.zoekgezond.be
• De site van het Nederlandse huisartsengenootschap (NHG):  www.thuisarts.nl
• Websites van ziekenhuizen bevatten ook correcte informatie, maar vaak is deze heel specifiek.

Ook hier staan nog veel nuttige links en informatie.

Infectieziekten en vaccinaties anno 2025

RSV

Het RSV (Respiratoir Syncytieel Virus) is een zeer besmettelijk seizoensgebonden virus en is vooral aanwezig tussen oktober en februari. Het geeft luchtwegsymptomen en kan leiden tot een zware longontsteking met nood aan beademing, zeker bij jonge kinderen en bij ouderen of kwetsbare mensen.

1. WIE?: 60+ met minstens 1 risicofactor, alle personen 75+, mensen met immuniteitsproblemen, bewoners van woonzorgcentra, zwangere vrouwen*
2. WANNEER? Best aan de start van het RSVseizoen (september tot eind oktober) maar kan het hele jaar door.
3. PRAKTISCH? U heeft slechts 1 prik nodig. U gaat best eerst langs de huisarts voor een voorschrift en aanvraag voor terugbetaling. NIEUW is namelijk dat dit voor 65+ met risicofactoren en voor zwangere vrouwen nu wordt terugbetaald (nog 12.5€), zonder terugbetaling kost het vaccin +-200€. Sommige mutualiteiten geven ook nog bijkomende terugbetaling, vraag zeker een BVAC-attest aan de apotheek. Daarna koopt u het vaccin in de apotheek, bewaar het in de frigo en breng het mee op een volgende consultatie of prikmoment.

COVID

Hoewel de meeste covidbesmettingen gelukkig niet meer zo ernstig zijn dat ze lijden tot zware hospitalisatie of overlijden kan u toch nog steeds erg ziek worden van dit virus, soms met wekenlange nasleep. Het covidvirus zal deel van de samenleving blijven uitmaken net zoals het griepvirus.

1. WIE? In het bijzonder aangeraden voor 65+, mensen met immuniteitsproblemen, zwangere vrouwen, mensen die in de zorg werken, 50+ met risicofactoren (hartlijden, longlijden, diabetes…), mensen die met iemand kwetsbaar samenwonen (of baby <6mnd).
2. WANNEER? Tussen eind september en eind oktober. Dit kan eventueel tegelijk met het griepvaccin. Indien niet tegelijk, laat je best minstens 14dagen tussen beide vaccins. Zeer kwetsbare mensen (85plussers, mensen met immuniteitsproblemen) raden we aan zich te laten vaccineren eind september-begin oktober.
3. HOE VAAK? Dit vaccin moet jaarlijks herhaald worden.
4. PRAKTISCH? Het vaccin is aanwezig in de praktijk (Pfizer Comirnaty LP8.1). Het vaccin kan om logistieke redenen enkel tijdens een prikmoment gezet worden. Het prikmoment en het vaccin is gratis. Sommige apotheken zullen ook covidvaccinatie aanbieden. U mag als patiënt uiteraard kiezen.

GRIEP

Griep is al jarenlang goed bekend en op zich vervelend voor iedereen, maar kan toch soms ernstig ziek maken (longontsteking, zware hospitalisaties) in het bijzonder bij kwetsbare mensen.

1. WIE? In het bijzonder aangeraden voor 65+, mensen met immuniteitsproblemen, zwangere vrouwen, mensen die in de zorg werken, 50+ met risicofactoren (hartlijden, longlijden, diabetes…), mensen die met iemand kwetsbaar samenwonen (of baby <6mnd).
2. WANNEER? Voorkeursperiode tussen half oktober en eind november. Zeer kwetsbare mensen (85+; immuniteitsproblemen) raden we aan eind november. Het kan eventueel tegelijkertijd met covidvaccin voor de overigen (best dan 2e helft oktober), indien niet tegelijk, kan je best minstens 14d tussen laten. Het mag ook tegelijk met pneumococcen- of RSV-vaccin.
3. HOE VAAK? Dit vaccin moet jaarlijks herhaald worden.
4. PRAKTISCH? U moet het vaccin kopen bij de apotheek (dit kan zonder voorschrift voor de standaardvaccins), in de frigo bewaren en meebrengen op uw afspraak bij de arts. Het griepvaccin is niet gratis maar kost weinig (voor risicogroepen max 5€). NIEUW: sinds 2025 zijn er naast de standaardvaccins ook versterkte griepvaccins op de markt. Deze zijn terugbetaald voor 65+, maar u moet wel eerst langs de huisarts voor voorschrift + aanvraag voor terugbetaling. Deze versterkte vaccins mogen niet door de apotheker worden toegediend, standaardvaccins wel.

PNEUMOKOKKEN

Pneumokokken zijn bacteriën die gevaarlijke infecties kunnen geven: longontsteking, bloedvergiftiging, hersenvliesontsteking, …

1. WIE? Vanaf 16 jaar met sterk verhoogd risico (immuniteitsstoornis), vanaf 50 jaar met chronische ziekte (diabetes, hartlijden, longlijden, roken, nierlijden, leverproblemen, …), vanaf 65 jaar voor iedereen.
2. HOE VAAK? Dit kan het hele jaar rond gezet worden: een eenmalige basisvaccinatie met PCV20 (Prevenar 20) geeft al voldoende bescherming. Voor levenslange dekking krijgt u na 5 jaar een eenmalige boosterinenting (de meeste mensen) of elke 5 jaar (sterk verhoogd risico).
3. PRAKTISCH? U gaat best eerst langs de huisarts voor een voorschrift en evt aanvraag voor terugbetaling. Dit vaccin kost 67€; voor sommige mensen (65+ met chronische aandoening) is er terugbetaling en kost het nog ongeveer 10€.  Sommige mutualiteiten geven ook nog bijkomende terugbetaling, vraag zeker een BVAC-attest aan de apotheek. Daarna koopt u het vaccin in de apotheek, bewaar het in de frigo en breng het mee op een volgende consultatie of prikmoment.

ZONA (Gordelroos)

Zona of gordelroos (herpes zoster) kan heel vervelend zijn. Na het doormaken van waterpokken nestelt het varicellavirus zich voor altijd in de zenuwcellen in het lichaam. In sommige gevallen wordt het virus later terug actief en veroorzaakt dit zona. De huidletsels genezen meestal spontaan binnen 2 weken, maar soms kan maandenlange hevige pijn (neuralgie) ontstaan, of aanslepende vermoeidheid. Zona komt meestal voor bij oudere patiënten en bij mensen met een verzwakte immuniteit.

1. WIE? 16+ met immuniteitsproblemen, alle 60+ers
2. WANNEER EN HOE VAAK? Dit vaccin werkt het best preventief, dus voordat u zona doormaakt. Na een doorgemaakte zona kan u best wachten tot de huidletsels goed genezen zijn (ten vroegste 1 maand na doorgemaakte zona). Er zijn 2 vaccins nodig met 2 (tot 6 maanden) tussentijd.
3. PRAKTISCH? U gaat best eerst langs de huisarts voor een voorschrift en evt aanvraag voor terugbetaling. Dit vaccin kost 170€ per stuk. Mensen die in de laatste 5 jaar een kankerbehandeling of transplantatie ondergaan hebben of mensen die besmet zijn met HIV krijgen deze vaccins terugbetaald (nog 12€ per dosis).  Sommige mutualiteiten geven ook nog bijkomende terugbetaling, vraag zeker een BVAC-attest aan de apotheek. Daarna koopt u het vaccin in de apotheek, bewaar het in de frigo en breng het mee op een volgende consultatie of prikmoment.

KINKOEST (PERTUSSIS)

Kinkhoest is een ziekte van de luchtwegen met als symptomen droge hoest, algemeen ziek gevoel, na 1-2 weken hevige hoestbuien (soms met gierend geluid bij inademen), overgeven van taai slijm. Dit kan gevaarlijk zijn, zeker voor baby’s of mensen met luchtwegproblemen. De ziekte komt de laatste jaren weer vaker voor bij alle leeftijden.

1. WIE? Voor iedereen, in het bijzonder mensen werkzaam in de zorgsector en zwangere vrouwen. Voor kinderen zit deze vaccinatie standaard in het basisschema van kind en gezin/CLB.
2. HOE VAAK? Kinderen krijgen 6 vaccinaties verspreid over verschillende leeftijden, daarna is het aangeraden om het elke 5 tot 10 jaar te herhalen.
3. PRAKTISCH? Vaccinatie is alleen mogelijk met een combinatievaccin (boostrix: beschermt ook tegen tetanus en difterie). Dit is gratis voor iedereen, het vaccin is op voorraad in de praktijk.

MAZELEN

Mazelen is een heel besmettelijke virusziekte die de laatste jaren weer fel in opmars is. Mazelen geeft behalve de typische luchtwegklachten en huiduitslag ook kans op ernstigere problemen zoals longontsteking en hersenontsteking (encefalitis), soms met blijvende letsels. Het doormaken van de ziekte of 2x gevaccineerd zijn geeft voldoende bescherming.

1. WIE? Mensen die onvoldoende beschermd zijn*; in het bijzonder de mensen geboren tussen 1970 en 1985 kijken dit best na
2. WANNEER? Het vaccin is een levend afgezwakt vaccin, dit betekent dat je in de eerste 48u na vaccinatie én na 7 tot 10 dagen milde klachten kan doormaken (koorts, milde huiduitslag en verkoudheid). Hou hier rekening mee. Zwangere vrouwen en mensen met immuniteitsproblemen mogen dit vaccin NIET laten zetten. Reken 3-4 weken tijd tussen de vaccinatie en voldoende bescherming.
3. HOE VAAK? Een volledige vaccinatie bestaat uit 2 dosissen met minstens een maand tussen.
4. PRAKTISCH? Bij kinderen zit dit vervat in het basisvaccinatieschema rond 1 jaar en rond 9-10 jaar. Recent is beslist door de hoge gezondheidsraad dat de 2e dosis vervroegd wordt naar de leeftijd van 2 jaar, er wordt een inhaalbeweging voorzien voor kinderen tussen 2 en 10 jaar. Mensen die onvoldoende beschermd zijn kunnen het vaccin in de praktijk laten zetten, dit mag op elke leeftijd toegediend worden en wij hebben dit voorradig in de praktijk. Het vaccin zelf is gratis.

* Als u niet zeker bent dat u voldoende beschermd bent (mazelen doorgemaakt of 2x gevaccineerd zijn), kunt u dit op verschillende manieren nakijken:

• Zoek naar een oude vaccinatiekaart of oude boekjes van Kind&Gezin
• Kijk op Helena-app of via www.helena.care: dit is een online platform waarop u kan nagaan tegen welke ziekten u werd gevaccineerd. Alle vaccins die na +-2000 zijn toegediend zijn normaal gezien online geregistreerd, soms ook van vroeger.
• Via de huisarts: die kan in uw globaal medisch dossier kijken (maar uw huisarts heeft niet altijd zicht op de oude vaccinaties, kijk daarom eerst zelf) of bij twijfel een bloedname voor antistofbepaling doen.

Heb je geen of maar 1 vaccin gekregen en heb je de ziekte niet doorgemaakt, dan ben je onvoldoende beschermd en laat je je best extra vaccineren.

Tekenbeten en ziektes overgedragen door teken   (06/06/2025)

Als je een tekenbeet hebt, kun je deze best zo dicht mogelijk tegen de huid vastnemen en loodrecht omhoog trekken om te verwijderen. Opgelet: niet eerst ontsmetten, niet draaien, niet de teek verdoven, niet afkrabben! Na het verwijderen ontsmet je wel de insteekplaats. Zie hier voor meer info: Hoe verwijder ik best een teek?

Preventie van tekenbeten is altijd zinvol: draag lange kledij in bosrijk gebied, gebruik insectenrepellent, lees deze tips.

De 2 meest bekende ziekten die door teken kunnen worden overgedragen zijn de ziekte van Lyme en tekenencefalitis.

1) De ziekte van Lyme wordt overgedragen door een teek die besmet is met de borrelia-bacterie. De ziekte verloopt gewoonlijk in 3 stadia:

• "erythema chronicum migrans": een grote rode kring (>5cm, kan tot 30cm!), soms met wit centrum, die ontstaat tussen 2 weken en 2 maanden na een tekenbeet en traag verdergroeit over weken. De kring zit niet noodzakelijk op de plek van de tekenbeet en soms kunnen er meerdere kringen zijn. (Een kleinere rode plek in de eerste dagen na de tekenbeet is een allergische reactie op de beet en géén teken van de ziekte van Lyme. Zie ook afbeelding onderaan.)
• Griepachtig beeld met koorts en spierpijn/gewrichtspijn: gewoonlijk in de eerste 3 maanden na een tekenbeet
• Na 3 tot 6 maanden is er kans op ontsteking van de zenuwen (aangezichtsverlamming), gewrichten of hart

De vroege stadia zijn goed te genezen met antibiotica. Daarom heeft het geen zin om preventief antibiotica te nemen.

Niet elke teek is besmet met de borrelia-bacterie. Niet elke besmette teek zal bij een tekenbeet ook de patiënt ziek maken. Na een tekenbeet in België heb je ongeveer 1-2% kans om de ziekte van Lyme te krijgen. De aanwezigheid van antistoffen tegen borrelia in het bloed betekent weinig, het heeft geen zin om deze te bepalen bij aspecifieke klachten zoals vermoeidheid. Als er geen antistoffen in het bloed aanwezig zijn en geen ECM, kan de ziekte van Lyme wel uitgesloten worden.

NB: er bestaat geen vaccin tegen de ziekte van Lyme.

2) Tekenencefalitis wordt veroorzaakt door een teek besmet met een specifiek virus. Ziektesymptomen komen na 3 tot 28 dagen en zijn meestal mild: griepverschijnselen zoals koorts, vermoeidheid en hoofdpijn. Zeldzaam is er ernstigere neurologische aantasting: encefalitis (hersenontsteking). Dit kan tot blijvende handicaps of in extreme gevallen tot de dood leiden.

Slechts weinig teken zijn besmet met dit virus; maar de verspreiding binnen Europa neemt toe. Als u op reis gaat is het goed om na te denken over preventie tegen tekenencefalitis. De ziekte zelf kan niet behandeld worden (enkel ondersteunende therapie). Er bestaat wel vaccinatie tegen deze ziekte: klik hier voor meer info. 

Vaccinaties: misverstanden en fabeltjes    (27/07/2021)  

 http://www.laatjevaccineren.be/vaccinatie-per-leeftijd-of-situatie

Er bestaan nog heel wat misverstanden en fabeltjes over vaccinaties, het nut en de gevaren ervan... In dit interessante filmpje wordt dit helder uitgelegd: https://www.youtube.com/watch?v=9ia0m-H6SWE&feature=youtu.be

Zeker in verband met het griepvaccin bestaan er nog heel wat geruchten. Het vaccin dat wordt toegediend is sinds 2017 een tetravalent vaccin. Dit bevat beide types B-stammen en heeft dus minder kans op een mismatch. (vroeger was het telkens "gokken" welke B - stam meest zou voorkomen, waardoor er achteraf bekeken soms een "verkeerd" vaccin op de markt was). Het klopt wel dat een griepvaccin elk jaar herhaald moet worden omdat de circulerende virusstammen elk jaar verschillen. Het effect van jaarlijks een griepvaccin laten zetten bouwt zich wel op: een vijfde vaccin zal bijvoorbeeld effectiever zijn dan een eerste. Meer informatie over het griepvaccin vind je hier: https://www.zorg-en-gezondheid.be/sites/default/files/atoms/files/2016_griep_folder_0.pdf.

Mensen met een chronische ziekte of immuunstoornis of ouder dan 65 jaar laten zich best ook vaccineren tegen de pneumococcen, RSV en zona (gordelroos). 

Voor de groep mensen geboren tussen 1970 en 1985 is het nuttig om te controleren of zij 2x een mazelenvaccin hebben gehad. Deze leeftijdsgroep valt namelijk in het gat tussen de ziekte doorgemaakt hebben en systematisch gevaccineerd zijn. Er zijn 2 vaccins nodig om levenslang beschermd te zijn tegen mazelen. Gewoonlijk word je hiervoor gevaccineerd rond de leeftijd van 1j en rond 10j. Hier staat meer uitleg:  https://www.laatjevaccineren.be/vaccinatie-tegen-mazelen

Mensen die meer informatie willen over vaccinaties in het kader van een (tropische) reis kunnen alvast eens gaan kijken op https://www.wanda.be/nl/a-z-index/reisconsult/. Ook over wat je best meeneemt in je reisapotheek en hoe je je kunt beschermen tegen reizigersdiarree staat hier veel nuttige informatie.

Wat is het verschil tussen al die coronatests? (update 01/04/2023)

Testen op covid-19 is niet meer verplicht. In de huisartsenpraktijk zal dit enkel nog gebeuren als het om medische redenen zinvol is.

De meest betrouwbare test om covid-19 op te sporen blijft de PCR-test:

• gebeurt met een diepe neuswisser door een arts of verpleegkundige
• wordt in het labo via PCR geanalyseerd (meestal na 24u resultaat)
• is zeer betrouwbaar in opsporen van corona: "vals-positief" bestaat eigenlijk niet, "vals-negatief" kan soms wel. Dus ook al is uw PCR-test negatief: als u echt suggestieve klachten heeft blijft u toch best in isolatie.

Een antigen-sneltest:

• gebeurt met een diepe neuswisser door een arts, verpleegkundige of apotheker
• wordt ter plaatse door de afnemer geanalyseerd (meestal na 15 minuten resultaat)
• is minder betrouwbaar in het uitsluiten van covid-19 dan een PCR: de kans dat uw test negatief is maar u toch corona hebt is groter. 

Een antigen-zelftest:

• gebeurt met een gewone neuswisser door de persoon zelf
• wordt ter plaatse door de afnemer geanalyseerd (meestal na 15 minuten resultaat)
• is niet altijd betrouwbaar bij klachten of een hoogrisicosituatie. Een positieve zelftest is gewoonlijk correct, een negatieve zelftest bewijst niet dat u geen covid hebt. 

Een N-antistofbepaling in het bloed:

• kan nuttig zijn om aan te tonen of je de ziekte hebt doorgemaakt (bv bij eerdere negatieve testen maar suggestieve klachten).
• kan pas ten vroegste na 2 weken worden afgenomen, betrouwbaarder na 4 weken
• deze antistoffen worden NIET aangemaakt na vaccinatie, als u deze antistoffen heeft betekent dat sowieso dat u besmet bent geweest met covid-19

Een S-antistofbepaling in het bloed:

• deze antistoffen kunnen aanwezig zijn zowel na doormaken van covid-19 als na vaccinatie tegen covid-19
• kan pas ten vroegste na 2 weken worden afgenomen, betrouwbaarder na 4 weken

Opgelet met antistofbepalingen: er zijn momenteel onvoldoende wetenschappelijke gegevens om hier conclusies aan te hangen! Daarom worden ze in praktijk slechts zelden bepaald.

• antistoffen tonen aan dat er zeker een immuunreactie is geweest (virus/vaccinatie), maar hoe hoog de antistoffen zijn geeft geen bijkomende informatie. Hoge titers betekenen niet dat u meer beschermd bent, of dat de immuunreactie recenter is geweest. Let dus op met deze antistofwaarden te interpreteren.
• de afwezigheid van antistoffen bewijst niet dat er GEEN immuunreactie is geweest. Antistoffen kunnen soms na enkele maanden al uit het bloed verdwenen zijn, maar de geheugenfunctie van ons immuunsysteem werkt veel langer en ook via andere wegen.

PSA en screening naar prostaatkanker (27/07/2021)

https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/redt-de-test-op-prostaatkanker-geen-levens

Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen, maar evolueert meestal erg traag en komt vaak pas op latere leeftijd (70+) voor. Dit betekent dat mannen met prostaatkanker meestal sterven door een andere reden.

Verschillende studies tonen aan dat routinematig bepalen van de PSA in het bloed geen betere overleving geeft. Integendeel: vaak zijn er meer nevenwerkingen van een overbodige behandeling: incontinentie, impotentie,...

Wanneer kan het toch nuttig zijn om de PSA in het bloed te bepalen?

- in de opvolging van een gekende prostaatkanker (kijken of behandeling effectief is en of de kanker niet terugkeert)

- als screening als u een eerstegraadsverwant (vader of broer) hebt die prostaatkanker heeft op jongere leeftijd (minder dan 65j)

- in de diagnose en opvolging van een acute prostaatontsteking

- indien op individuele basis toch beslist wordt om te screenen lijkt het een consensus om de PSA enkel te bepalen op jongere leeftijd en met langere tussenpozes (bv op 50j, 55j, 60j en 65j), en dit enkel indien de patiënt geïnformeerd is over de gevolgen van een screening en eventuele behandeling van een prostaatkanker.

Correct antibioticagebruik    (27/07/2021)

http://www.gebruikantibioticacorrect.be

Antibiotica kunnen in bepaalde gevallen zeker nuttig zijn, maar vaak worden ze te snel of ten onrechte gebruikt. Hier zijn 2 grote risico's aan verbonden:

• nevenwerkingen voor de patiënt die de antibiotica neemt: buikpijn, diarree, vaginale infecties, allergische reacties die ernstig kunnen zijn
• resistentie: bacteriën ontwikkelen weerstand tegen antibiotica, waardoor het kan zijn dat antibiotica niet meer zullen werken wanneer het écht nodig is (bijvoorbeeld bij hersenvliesontsteking, longontsteking,...), en dit niet enkel bij u maar bij iedereen.

Trouwens, een gewone "verkoudheid" of "hoest" duurt vaak langer dan mensen inschatten, zonder dat dit daarom wil zeggen dat de ziekte erger geworden is. Dit kan soms makkelijk 5-10 dagen duren. Antibiotica gaan u niet sneller genezen, want de ziekteverwekkers zijn bijna altijd virussen.

Wat helpt wel om sneller te genezen? Je eigen immuunsysteem alle kansen geven om de infectie te overwinnen: voldoende (nacht)rust, veel water drinken, voldoende vitamine C (groenten en fruit) en  vitamine D (zonlicht). 

Ook andere medicatie zoals hoestsiroop, neusdruppels, paracetamol (dafalgan) zorgt er niet voor dat je sneller geneest. Je kan er soms wel je klachten mee verlichten.